27-01-2021
Ημέρα Μνήμης του Ολοκαυτώματος – 27 Ιανουαρίου.
Στην 20η Σύνοδο της Μόνιμης Διάσκεψης των Υπουργών Παιδείας του Συμβουλίου της Ευρώπης που πραγματοποιήθηκε στις 15-17 Οκτωβρίου 2000 στην Κρακοβία, υιοθετήθηκε η πρόταση για τη θεσμοθέτηση Ημέρας για τη Μνήμη του Ολοκαυτώματος και την πρόληψη των εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας στα σχολεία (άρθρο 9 της Διακήρυξης των Υπουργών Παιδείας). Η Ελληνική Βουλή με το νόμο 3218/2004 (ΦΕΚ Α’ 12) καθιέρωσε την 27η Ιανουαρίου ως ημέρα μνήμης των Ελλήνων Εβραίων μαρτύρων και ηρώων του Ολοκαυτώματος, ενώ και ο ΟΗΕ με το Ψήφισμα Α/RES/60/7 της 1ης Νοεμβρίου του 2005, καθιέρωσε την ίδια ημέρα ως Διεθνή Ημέρα Μνήμης των Θυμάτων του Ολοκαυτώματος.
ΠΟΤΕ ΞΑΝΑ
Σήμερα, παραπάνω από 75 χρόνια μετά το τέλος του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου, πληθαίνουν οι τόποι μνήμης και οι μέρες μνήμης της γενοκτονίας των Ευρωπαίων Εβραίων.
Στην Ελλάδα, με καθυστέρηση δεκαετιών, θεσπίσαμε την 27η Ιανουαρίου ως μέρα μνήμης των Ελλήνων Εβραίων μαρτύρων και ηρώων του Ολοκαυτώματος.
Δυστυχώς, όμως, ο βαθμός κατανόησης της ελληνικής κοινωνίας και ειδικά της νέας γενιάς για το τι πραγματικά συνέβη στο Άουσβιτς, στο Μαϊντάνεκ και στα άλλα στρατόπεδα συγκέντρωσης και εξόντωσης, δεν είναι ικανοποιητικός.
Το Ολοκαύτωμα δεν είναι μια απλή υποσημείωση στην τραγική ιστορία του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου.
Ο μέσος Έλληνας δεν γνωρίζει ότι το ποσοστό εξόντωσης των Ελλήνων Εβραίων είναι ένα από τα υψηλότερα στην Ευρώπη. Ότι η ζωντανή εβραϊκή κοινότητα της Θεσσαλονίκης ξεκληρίστηκε σχεδόν ολοκληρωτικά. Ότι μια βόμβα βούλιαξε ένα πλοίο, το οποίο μετέφερε στοιβαγμένους στα αμπάρια του, τους Εβραίους των Χανίων, με αποτέλεσμα να πνιγούν όλοι.
Γι’ αυτό και είναι ιδιαίτερα σημαντικό, τα παιδιά να μάθουν ποιο είναι το έσχατο σημείο που μπορεί να οδηγηθεί ο άνθρωπος, τυφλωμένος από το ρατσισμό. Και πως τα ολοκληρωτικά καθεστώτα, αφού φιμώσουν κάθε φωνή αντίστασης, μπορούν να επιβάλουν τις λογικές τους σε ολόκληρες κοινωνίες. Διότι η ιστορία του Ολοκαυτώματος δεν φορά μόνο Εβραίους ή μόνο Γερμανούς. Αφορά ανθρώπους. Αφορά ολόκληρη την ανθρωπότητα.
Σε μια ταραγμένη εποχή, όπου ξυπνούν τα πάθη και οι διχασμοί του παρελθόντος, η ιστορία του Ολοκαυτώματος αποκτά τη δική της ξεχωριστή σημασία. Λιγοστεύουν πια οι επιζώντες που με ένα απλό σήκωμα του μανικιού τους έδειχναν ένα γαλαζωπό νούμερο στον αριστερό τους βραχίονα. Μπορούσαν να πουν την ιστορία τους χωρίς καν να ανοίξουν το στόμα τους.
Τώρα, η ευθύνη για να κρατηθεί ζωντανή αυτή η μνήμη περνά στις επόμενες γενιές. Εμείς έχουμε την ευθύνη να αποκρούσουμε τις νέες φωνές μίσους και μισαλλοδοξίας που ξεπηδούν με ανησυχητική συχνότητα. Ξέρουμε ότι δεν θα μπορέσουμε ποτέ να ξεριζώσουμε το μίσος από κάθε ανθρώπινη ψυχή. Ούτε να εξαφανίσουμε τελείως το μίασμα του αντισημιτισμού. Αλλά πρέπει να κάνουμε ό,τι μπορούμε. Όλοι μας έχουμε ευθύνη.
Οι κοινωνίες προχωρούν και δεν επαναλαμβάνουν τα ίδια λάθη, παρά μόνο όταν τακτοποιούν τους λογαριασμούς τους με την ιστορία. Πρέπει να ξεπεράσουμε τον ξύλινο – ανούσιο – λόγο και να κοιτάξουμε την πραγματικότητα κατάματα. Μόνο τότε, θα αποδώσουμε στα θύματα του Ολοκαυτώματος το σεβασμό που τους αξίζει. Και μόνο τότε, θα αρχίσουν να επουλώνονται πληγές που δυστυχώς παραμένουν ανοιχτές 74 χρόνια τώρα.
Σήμερα, η συρρικνωμένη Εβραϊκή κοινότητα δεν κουβαλά μόνο τις δικές της οδυνηρές μνήμες. Βρίσκεται αντιμέτωπη και με την πραγματικότητα ενός αυξανόμενου αντισημιτισμού. Πιο πολύ φοβίζει η απαξιωτική ματιά απέναντι σε όποιον επιλέγει να κυκλοφορεί με κιπά. Οι ασυνάρτητες θεωρίες συνομωσίας που διακινούνται στα chat rooms του διαδικτύου. Η αφοριστική εξίσωση μιας θεμιτής πιθανώς διαφωνίας με την εξωτερική πολιτική του Ισραήλ με έναν ισοπεδωτικό αντισημιτισμό.
Η πρόσφατη έρευνα του Anti – Defamation League για τα υψηλά ποσοστά αντι-εβραϊκών αισθημάτων στη χώρα μας πρέπει να μας προβληματίσει. Πρέπει να είμαστε σε ετοιμότητα και με αυξημένα αντανακλαστικά, ώστε να αποκρούουμε με αυστηρότητα και κατηγορηματικά φωνές, εκδηλώσεις και πράξεις νοσταλγών της ναζιστικής θηριωδίας. Αλλά να πολεμήσουμε και τα πιο ανώδυνα στερεότυπα, τα οποία εύκολα μπορούν να εξελιχθούν προς το χειρότερο.
Το άνθος του κακού ευδοκιμεί σε ταραγμένες εποχές, όπου οι κουρασμένοι και απογοητευμένοι άνθρωποι καταφεύγουν στα πιο βασικά ένστικτα για να ερμηνεύσουν τον κόσμο γύρω τους. Αν δεν πολεμήσουμε συστηματικά το ρατσισμό, τον αντισημιτισμό και τη μισαλλοδοξία, θα είναι σαν να μην διδαχτήκαμε τίποτα από το Ολοκαύτωμα.
Σε μια εποχή όπου η πολιτική της «μετα–αλήθειας» γίνεται ο κανόνας και τα πραγματικά γεγονότα διαστρεβλώνονται με τεράστια ευκολία, έχουμε αυξημένη υποχρέωση να κρατήσουμε ζωντανή την ιστορική παρακαταθήκη του Ολοκαυτώματος. Με το μάτι, κυρίως, στραμμένο στη νέα γενιά.
Η αδράνεια σε τέτοιου είδους ζητήματα δεν είναι αποδεκτή. Η αδράνεια ισοδυναμεί με σύμπραξη στο έγκλημα. Γι’ αυτό σήμερα, αλλά και κάθε μέρα, πρέπει να προασπιζόμαστε, χωρίς περιστροφές, τα ανθρώπινα δικαιώματα. Να αγωνιζόμαστε για την ισότητα των ανθρώπων ανεξαρτήτως προέλευσης, αντίληψης, φύλου, χρώματος, θρησκείας, τρόπου ζωής.
Σήμερα, αλλά και κάθε μέρα, πρέπει να καταδεικνύουμε, να απομονώνουμε και να καταδικάζουμε έμπρακτα κάθε φαινόμενο ρατσισμού, σεξισμού, εθνικισμού και μισαλλοδοξίας. Σήμερα, αλλά και κάθε μέρα, πρέπει να σκύβουμε το κεφάλι στη μνήμη των Εβραίων αδελφών μας που χάθηκαν στο Ολοκαύτωμα. Και η σκέψη μας να κυριαρχείται από δύο λέξεις: «ΠΟΤΕ ΞΑΝΑ!».
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ
—–
Ταχ. Δ/νση: Α. Παπανδρέου 37 Τ.Κ. – Πόλη: 15180 – Μαρούσι Ιστοσελίδα: www.minedu.gov.gr
Μήνυμα της Υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων, Νίκης Κεραμέως, για τη Διεθνή Ημέρα Μνήμης των Θυμάτων του Ολοκαυτώματος – 27/1/2021
«Δέκα μεταγωγές κατέφθαναν καθημερινά. Δεν υπήρχαν αρκετοί εργάτες για να μεταφέρουν όλες τις αποσκευές, γι’ αυτό και συσσωρεύονταν σε τεράστιους σωρούς και παρέμεναν στο σταθμό για μέρες. Μια επιπλέον βάρδια των Ζοντερκομάντο προστέθηκε. Παρ’ όλα αυτά, δεν ήταν αρκετή. Τουλάχιστον 400 Έλληνες από τη μεταγωγή της Κέρκυρας και της Αθήνας διατάχθηκαν να ενσωματωθούν στο Ζοντερκομάντο. Τότε, κάτι πραγματικά ασυνήθιστο συνέβη. Αυτοί οι 400 έδειξαν ότι, παρά τα συρματοπλέγματα και τα μαστιγώματα, δεν ήταν δούλοι αλλά ανθρώπινα όντα. Με σπάνια αξιοπρέπεια, οι Έλληνες αρνήθηκαν να σκοτώσουν τους Ούγγρους! Δήλωσαν ότι προτιμούσαν να πεθάνουν πρώτα οι ίδιοι. Δυστυχώς, αυτό και έγινε. Οι Γερμανοί το φρόντισαν. Αλλά τι μάθημα θάρρους και χαρακτήρα είχαν δώσει αυτοί οι Έλληνες αγρότες. Είναι κρίμα που ο κόσμος δεν γνωρίζει περισσότερα γι’ αυτούς!»
Το απόσπασμα προέρχεται από το βιβλίο «Πέντε καμινάδες» (Five Chimneys), της Olga Lengyel, μίας Εβραίας από την Ουγγαρία που επέζησε από το στρατόπεδο συγκέντρωσης του Άουσβιτς. Η Lengyel, μόνη επιζήσασα μεταξύ των μελών της οικογένειάς της που οδηγήθηκαν εκεί, περιγράφει με δέος το ψυχικό σθένος Ελλήνων που αντίκρυσε στο Άουσβιτς, και οι οποίοι αρνήθηκαν να λάβουν μέρος στη θηριωδία, την οποία εν τέλει οι ίδιοι υπέστησαν. Μετά τον πόλεμο, η Lengyel εγκαταστάθηκε στις ΗΠΑ, όπου και ίδρυσε Βιβλιοθήκη Μνήμης, με αποστολή την ενεργό εκπαίδευση των μελλοντικών γενεών αναφορικά με το Ολοκαύτωμα, άλλες γενοκτονίες, καθώς και με τη σημασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Έγινε για εκείνη σκοπός ζωής οι επόμενες γενεές να γνωρίσουν τις φρικαλεότητες του Άουσβιτς, ώστε καμία κοινωνία να μην ξαναέρθει αντιμέτωπη με κάτι παρόμοιο.
Το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων, αναγνωρίζοντας τη σημασία της εκπαίδευσης για το Ολοκαύτωμα, υπέγραψε το 2018 Μνημόνιο Συνεργασίας με το Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδας και το Ινστιτούτο «Olga Lengyel», μέσω του οποίου παρέχονται υποτροφίες σε 10 σχολεία που πραγματοποιούν εκπαιδευτικά προγράμματα για το Ολοκαύτωμα, προκειμένου να καλυφθούν σχετικές υλικοτεχνικές ανάγκες. Επιπλέον, με την υποστήριξη της Γενικής Γραμματείας Θρησκευμάτων, πραγματοποιούνται επιμορφωτικά σεμινάρια σε εκπαιδευτικούς για τη διδασκαλία του
Ολοκαυτώματος, ενώ το βιβλίο της «Πέντε καμινάδες» μεταφράζεται στα Ελληνικά και θα διανεμηθεί δωρεάν στους δεκάδες εκπαιδευτικούς μας, που συμμετέχουν στα εκπαιδευτικά αυτά σεμινάρια.
Στους 400 εκείνους Έλληνες διδάξαντες αξιοπρέπεια και θάρρος, στους 60.000 Έλληνες Εβραίους, αλλά και στα εκατομμύρια ανθρώπων που εξοντώθηκαν συνολικά από το ναζιστικό καθεστώς, οφείλουμε όλες οι επόμενες γενεές να αποτίουμε φόρο τιμής. Με όπλο μας τη γνώση, διασφαλίζοντας την ιστορική μνήμη και την ενδελεχή μελέτη και διδασκαλία των γεγονότων, ώστε να μη μείνει ποτέ ξανά καμία χαραμάδα ανοιχτή, που θα επιτρέψει την αναβίωση του φασισμού, του ναζισμού, του αντισημιτισμού, της μισαλλοδοξίας. «Πρέπει να αποτρέψουμε να επαναληφθούν παρόμοιες φρικαλεότητες. Οι άνθρωποι πρέπει να ενώνονται τη στιγμή που υπάρχει κίνδυνος. Όταν κινδυνεύει μία ομάδα, κινδυνεύουμε όλοι μας». Olga Lengyel. Εις μνήμην.
Η ΥΠΟΥΡΓΟΣ
ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ
ΝΙΚΗ ΚΕΡΑΜΕΩΣ